Systemisch Werk en Familieopstellingen: 

Doorbreek Onbewuste Patronen


Heb je het gevoel dat je steeds tegen dezelfde obstakels aanloopt? In je relaties, op je werk, of in de manier waarop je met bepaalde situaties omgaat? Misschien herhalen zich patronen die je niet begrijpt, en lijken oplossingen die op papier logisch zijn in de praktijk niet te werken.

Dan is de kans groot dat er onbewuste, systemische patronen meespelen. Patronen die dieper liggen dan je rationele denken en die hun oorsprong vinden in het grotere geheel waarvan je deel uitmaakt: je familie, je werkomgeving, je levensgeschiedenis. Heel diep van binnen heb je dit altijd al geweten. Maar tot nu toe heb je daar nog geen werk van gemaakt.

Wat is Systemisch Werk?

Systemisch werk is een krachtige benaderingswijze die erkent dat wij niet op zichzelf staande individuen zijn, maar deel uitmaken van meerdere systemen: ons gezin van herkomst, onze huidige relaties, ons werkteam, en zelfs bredere gemeenschappen. Deze systemen functioneren volgens verborgen dynamieken en regels die ons gedrag, onze keuzes en zelfs onze emoties beïnvloeden, vaak zonder dat we ons daar bewust van zijn.

Familieopstellingen zijn de bekendste vorm van systemisch werk. Hierbij worden de verborgen dynamieken binnen je familiesysteem zichtbaar en voelbaar gemaakt, zodat je inzicht krijgt in patronen die generaties lang kunnen meespelen.

De Oorsprong: Bert Hellinger en de Systemische Wetten

Familieopstellingen zijn in de jaren '80 ontwikkeld door de Duitse therapeut Bert Hellinger. Tijdens zijn werk als priester en later als psychotherapeut observeerde hij dat veel persoonlijke problemen hun oorsprong vonden in verstoringen binnen het familiesysteem. Hij ontdekte dat systemen worden gedragen door een aantal fundamentele principes – vaak 'systemische wetten' of 'ordeningen' genoemd.

Sindsdien is de methode verder ontwikkeld en verfijnd door vele practitioners wereldwijd, en wordt ze toegepast op uiteenlopende terreinen: van persoonlijke vraagstukken tot organisatievraagstukken, van relatieproblemen tot loopbaankeuzes.

De Basisbegrippen van Systemisch Werk

1. Het Systeem

Elk systeem – of het nu een familie, een organisatie of een ander geheel is – streeft naar evenwicht en behoud. Alle leden van het systeem zijn met elkaar verbonden, en wat één persoon overkomt, heeft invloed op het hele systeem.

2. Erbij Horen

Ieder lid van een systeem heeft het recht om erbij te horen. Wanneer iemand wordt uitgesloten, vergeten of ontkend (bijvoorbeeld door geheimen, taboes of traumatische gebeurtenissen), ontstaat er een verstoring die zich kan manifesteren in latere generaties.

3. De Orde

Binnen systemen bestaat een natuurlijke rangorde, vaak gebaseerd op wie er eerder was. Ouders komen vóór kinderen, eerstgeborenen vóór jongere broers en zussen. Wanneer deze orde verstoord raakt – bijvoorbeeld wanneer een kind onbewust de lasten van een ouder overneemt – ontstaan er complicaties.

4. De Balans tussen Geven en Nemen

In gezonde relaties bestaat er een evenwicht tussen geven en nemen. Verstoringen in deze balans kunnen leiden tot schuldgevoelens, afhankelijkheid of juist tot afstand en breuk.

5. Verstrengeling

Soms neemt een lid van een systeem onbewust gevoelens, gedrag of zelfs het lot over van iemand anders in het systeem – vaak uit loyaliteit. Dit wordt een verstrengeling genoemd. Bijvoorbeeld: een kleindochter die onbewust de onverwerkte rouw van haar grootmoeder draagt, of een medewerker die zich gedraagt alsof hij verantwoordelijk is voor de fout van een voorganger.

Waarom werkt Systemisch Werk in de praktijk?

De kracht van systemisch werk ligt in het feit dat het verder kijkt dan het individu en zijn symptomen. In plaats van alleen te focussen op wat er in jouw hoofd of in jouw gedrag gebeurt, kijken we naar de context: waar kom je vandaan, welke onzichtbare loyaliteiten spelen mee, welke onafgemaakte zaken uit het verleden beïnvloeden je heden?

Tijdens een opstelling worden deze abstracte concepten letterlijk zichtbaar en voelbaar. Door mensen of objecten in de ruimte te plaatsen die de verschillende leden of elementen van het systeem representeren, ontstaat er een 'levend beeld' van de dynamieken. Representanten voelen vaak verrassend accuraat wat er speelt in het systeem – een fenomeen dat moeilijk rationeel te verklaren is, maar waarvan de effectiviteit keer op keer blijkt.

Het werkelijke doorbraakmoment komt wanneer de verstoring wordt herkend en er een beweging richting oplossing wordt gemaakt. Dit kan een erkenning zijn van iemand die uitgesloten was, het terugleggen van verantwoordelijkheid bij de juiste persoon, of het uitspreken van wat onuitgesproken bleef. Deze verandering op systeemniveau heeft vaak direct effect op hoe jij je voelt en functioneert in je dagelijks leven.

Voor Wie is Systemisch Werk Geschikt?

Systemisch werk is voor jou als je:

  • Terugkerende patronen ervaart in relaties, werk of gezondheid die je niet doorbreekt met rationele inzichten alleen
  • Vastzit in beslissingen en voelt dat er meer meespeelt dan praktische overwegingen
  • Last hebt van loyaliteitsconflicten – het gevoel dat je iemand verraadt als je je eigen weg gaat
  • Onverklaarbare emoties ervaart die niet bij je huidige situatie lijken te passen (zoals overmatige schuld, angst of verdriet)
  • Als kind te veel verantwoordelijkheid hebt gedragen of je ouders hebt moeten 'redden'
  • Problemen hebt met grenzen stellen of juist te rigide bent in contact met anderen
  • Op je werk tegen dezelfde dynamieken aanloopt (conflict met autoriteit, moeite met zichtbaarheid, ongewenste rollen)
  • Zwaar wegende gebeurtenissen in je familie kent (vroeg overlijden, oorlogstrauma's, migratie, ernstige ziekte, geheimen)
  • Een persoonlijke of professionele transitie doormaakt en wilt weten wat je meeneemt en wat je kunt achterlaten

Je hoeft niet alles te weten over je familiegeschiedenis om met systemisch werk te beginnen. Vaak komen relevante informatie en inzichten juist tijdens het proces naar boven.

Wat levert Systemisch Werk op?

Mensen die met systemisch werk hebben gewerkt, ervaren vaak:

  • Meer innerlijke vrijheid – Je voelt je niet langer gebonden aan onzichtbare verplichtingen of patronen. Er ontstaat ruimte om je eigen keuzes te maken vanuit wat echt bij jou past.
  • Dieper begrip – Je begrijpt eindelijk waarom bepaalde situaties zo moeilijk voor je zijn, of waarom je steeds dezelfde keuzes maakt. Deze inzichten alleen al kunnen bevrijdend werken.
  • Verbetering in relaties – Wanneer je jezelf anders in het systeem positioneert, verandert automatisch je manier van relateren. Conflicten kunnen oplossen, afstand kan kleiner worden, of juist ontstaat er gezonde ruimte waar voorheen verstikking was.
  • Meer energie – Als je ophoudt met het dragen van lasten die niet van jou zijn, komt er energie vrij. Mensen voelen zich letterlijk lichter.
  • Duidelijkheid in loopbaankeuzes – Professionele blokkades blijken vaak te maken te hebben met systemische dynamieken. Wanneer deze opgelost worden, ontstaat er duidelijkheid over je volgende stap.
  • Minder fysieke klachten – Hoewel systemisch werk geen vervanging is voor medische behandeling, ervaren mensen regelmatig dat fysieke symptomen verminderen wanneer de onderliggende systemische spanning wordt opgelost.
  • Vrede met het verleden – Je kunt het verleden niet veranderen, maar je kunt wel je relatie ermee veranderen. Systemisch werk helpt je te verzoenen met wat was, zodat het je niet langer bepaalt.

Begin vandaag met het doorbreken van je patronen

Als je tot hier hebt gelezen, is de kans groot dat er iets in je resoneert. Misschien herken je bepaalde patronen, of voel je dat er meer speelt dan je tot nu toe hebt kunnen doorgronden. Dat gevoel – dat intuïtieve weten dat er iets wil bewegen – is vaak het begin van verandering.

Systemisch werk vraagt moed. Moed om te kijken naar wat je misschien liever wilt vermijden, moed om loyaliteiten ter discussie te stellen, moed om je eigen weg te gaan. Maar het belooft ook iets waardevols: de vrijheid om eindelijk echt jezelf te zijn, bevrijd van de onzichtbare lasten uit het verleden.

Ben je klaar om de patronen te doorbreken die je tegenhouden?

Neem contact met me op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. We bespreken je situatie, kijken of systemisch werk bij je past, en verkennen hoe we samen aan de slag kunnen gaan.

Het is tijd om je te bevrijden van wat niet van jou is, zodat je kunt leven vanuit wat wel van jou is.

Plan een gratis en vrijblijvende kennismaking